Voor we verdergaan met deze Schokkende Onthulling, moet je weten dat orchideeën vaak bestoven worden door insecten. Niet alleen door bijen, maar ook bv. motten, die met hun tong de nectar oplikken en tegelijkertijd stuifmeel van bloem naar bloem brengen.

Toen Darwin de bloemen van de gekregen orchidee onderzocht, kwam hij er achter dat de nectar erg diep in de bloem zat: zo’n 35 cm! Darwin trok een simpele conclusie: deze orchidee wordt bestoven door een mot met een tong van 35 cm.

Eh… wat? Zie je het voor je? Een motje van een paar centimeter met een tong 10 keer zo lang? Of een of andere reuzenmot die daar rondvliegt?? Darwin werd uitgelachen. Dit was natuurlijk niet mogelijk. Het moest iets anders zijn, maar wat?

Wat wel vaker gebeurt als mensen iets (nog) niet snappen: het zal God wel zijn die het regelt. Hertog van Argyll trok die conclusie in zijn boek ‘The reign of law’. Er waren echter genoeg botanici die Darwins hypothese ondersteunden. Het harde bewijs liet echter nog even op zich wachten.

Helaas voor Darwin stierf hij voordat dat er bewijs kwam voor zijn hypothese: pas in 1903 werd een mot in Madagaskar ontdekt met een tong van zo’n 30 centimeter. Hij werd Xanthopan morganii praedicta genoemd: ‘praedicta’ betekent ‘voorspeld’ en slaat op het feit dat Darwin het bestaan al had voorspeld.

Dus: hoe komisch de gedachte ook mocht lijken, Darwin had het aan het juiste eind! Na de ontdekking van de mot heeft het nog lang geduurd voordat de bestuiving vastgelegd werd op video. Hieronder zie je de mot in actie!

Wat is het nut van zo’n lange tong? De theorie die Darwin had (en veel huidige biologen ook nog steeds) is dat het als het ware een vicieuze cirkel is: voor de orchidee werkt het het best als de mot zijn tong moeizaam erin kan duwen: dan komt 'ie goed in contact met het stuifmeel. De mot is echter liever lui dan moe, dus evolutie laat zijn tong langer worden. De orchidee laat zich niet kennen en evolueert met een wederom langere ingang… et cetera!
Een andere hypothese is dat de motten een langere tong moesten krijgen, omdat ze niet te dicht tegen de bloem wilden vliegen vanwege het gevaar van springspinnen.

Wellicht zijn er zelfs nog meer theorieën; ik heb er geen uitgebreide literatuurzoektocht naar gedaan. En disclaimer: de hypotheses zijn natuurlijk wat complexer dan ik ze hier schets. Check de artikelen zelf voor het genuanceerde verhaal (zie de laatste twee citaties in de referentielijst).